Phong tục đón tến độc đáo của người Mông

Dân tộc Mông cư trú tại các tỉnh phía Bắc. Đồng bào dân tộc Mông được xem là thành viên quan trọng trong cộng đồng các dân tộc thiểu số ở Việt Nam.

Khác với dân tộc kinh, người Mông không đón giao thừa. Đổi lại họ lấy tiếng gà gáy đầu tiên của sáng mùng 1 là thời điểm đánh dấu một năm mới bắt đầu.  Tối hoặc nửa đêm 30 người ta cúng ma nhà bằng một con lợn sống, một con gà còn sống. Sau đó mới mang lợn và gà ấy đi giết thịt. Thịt xong đem cúng một mâm thịt chín, rồi ăn cơm uống rượu đến khi nghe thấy tiếng gà gáy đầu tiên.

Bắt đầu từ ngày 1 một người Mông sẽ mặc quần áo mới, đi hài đi chơi. Ném papao là một trong những trò chơi ngày Tết mà người Mông rất thích; ngoài ra còn múa khèn, múa ô, chơi cầu lông gà, hát ống, hát dân ca, đua ngựa, bắn nỏ...

Và khi nói đến tết của người Mông thì không thể không nhắc đến lễ hội gọi Gầu Tào. Lễ hội này thường do ba gia đình có quan hệ huyết thống hoặc thông gia với nhau có hoàn cảnh như nhau đứng ra tổ chức. Lễ hội được tiến hành vào mùa xuân trong ba năm liền - mỗi năm người ta trồng một cây nêu để ba gia chủ sẽ lần lượt lấy cây nêu và những vật treo trên cây về để lấy phúc, lấy lộc... Những ngày sau đó rất nhiều trò chơi được diễn ra. Và đó chính là dịp để nam nữ chuẩn bị quần áo đẹp, vui chơi cùng chúng bạn, gặp gỡ người yêu… để bộc bạch tình cảm qua những bài hát mà thường ngày họ không thể thổ lộ.

Lễ hội Gầu Tào kèo dài trong 3 ngày. Và ngày chính hội được tổ chức từ mùng 2 đến mùng 4 tết, tùy theo tuổi của gia chủ hợp ngày nào. Chiều ngày thứ ba, chủ lễ tuyên bố lễ hạ cây nêu, rồi cầm ô dẫn đoàn người đi ngược chiều kim đồng hồ xung quanh cây, hát bài “khâu dìn sê” (hạ cây nêu).

Trong dịp tết nguyên đán thì lễ hội Gầu Tàu là lễ hội lớn nhất, quy mô cộng đồng duy nhất của người Mông. Nó được xem là một nét đẹp trong đời sống tâm linh, tinh thần của cộng đồng dân tộc nơi dây. Song lễ hội Gầu Tào của người Mông, đang dần mai một, vì các nghệ nhân đều đã cao tuổi mà họ chỉ truyền dạy cho con trai trưởng nên đã hạn chế việc trao truyền cho thế hệ kế tiếp.